Album Studiosorum
Tot in de negentiende eeuw vormden rechtsgeleerdheid, geneeskunde en theologie de belangrijkste universitaire studies. Leerstoelen als onderdeel voor de basisopleiding waren letteren en wijsbegeerte, geschiedenis en wis- en natuurkunde. Studeren was destijds bijna uitsluitend een mannenzaak en een kostbare aangelegenheid. Aan collegegeld betaalden studenten aan het einde van de zeventiende eeuw ongeveer 10 ducatons (oude zilvermunten), die een totale waarde vertegenwoordigden van zo’n 31 gulden en 5 stuivers. Omgerekend naar de huidige koopkracht ligt dit bedrag rond € 347. Voor een goede kamer, inclusief bewassing maar zonder brandstof en kaarsen, moest een maandelijks bedrag van 60 gulden (huidige koopkracht € 660) worden neergeteld. Daarnaast waren er nog kosten voor de dagelijkse maaltijd, die al snel enkele stuivers bedroegen.
Niet alleen vermogende of talentvolle jongemannen uit eigen land volgden een studie aan één van de universiteiten; ook buitenlanders, waaronder veel Oost-Europeanen, kwamen naar de Noordelijke Nederlanden om te studeren. Dat maakt het Album Studiosorum zo interessant voor familieonderzoek.
In het Album Studiosorum noteerde de rector van een universiteit of hogeschool de naam van de student, de inschrijfdatum, de studierichting en diens leeftijd en herkomstplaats. Toch is een Album Studiosorum niet altijd een betrouwbare bron. Vanwege het ‘opleuken’ van iemands familienaam of de uiteenlopende spellingswijzen van persoonsnamen is het soms lastig een studerende voorouder te achterhalen. Ook geldt dat niet elke ingeschrevene een echte student bleek te zijn. Via de inschrijving verkreeg men namelijk bepaalde privileges en vrijheden, wat maakte dat iemand zich wel inschreef, maar nooit een college volgde. Met een door de rector geschreven verklaring van academisch lidmaatschap, verkregen na inschrijving en het afleggen van een eed van trouw aan de universiteit, was de student vrijgesteld van accijns op alcoholische dranken als wijn en bier. Daarnaast kon een student niet in hechtenis worden genomen voor sommige misdrijven gepleegd in ons land. In een dergelijk geval was hij enkel verantwoording schuldig aan de rector en het academische bestuur.
Een ander probleem vormt de omschrijving van de nationaliteit. Dat is onder meer terug te zien bij Oost-Europese studenten. De twee, in politiek opzicht, officieel erkende landen Polen en Litouwen waren een smeltkroes van volkeren. Er woonden naast Polen en Litouwers tevens Oekraïners, Witrussen, Esten, Letten en Russen. Ook de Pruisen van Koningsbergen waren onderdanen van de Poolse koning. Een Europese student kon zich bij de inschrijving bijvoorbeeld ‘Bohemus’, ‘Moravus’, ‘Scoto-Polonus’ of ‘Anglo-Belga’ noemen, hetgeen het afleiden van een nauwkeurige herkomst in grote mate zal bemoeilijken.
Veel alba, met daarin de namen van studenten, professoren, lectoren, privaat docenten en curatoren, zijn in druk verschenen en digitaal beschikbaar gemaakt. Hetzelfde geldt voor het Album Promotorum, het boek waarin de uitgegeven lijsten van gepromoveerden zijn voorzien van een naamregister. Hieronder volgt een overzicht. De aangegeven paginanummers verwijzen naar de afbeeldingnummers en dus niet naar de paginabenummering in het boek.
Album Academicum Athenaeum Illustre en Universiteit van Amsterdam
Album Academicum van het Athenaeum Illustre en van de Universiteit van Amsterdam, bevattende de naamlijsten van professoren en lectoren (1632-1882), professoren en lectoren in de anatomie, chirurgie en botanie (vóór 1755), hoogleraren aan de Clinische school (1828-1866), studenten (1799-1882), studenten die niet vermeld staan in het album, studenten aan het doopsgezinde seminarium (1692-1799), studenten van Prof. Mr. H.C. Cras (1771-1802), studenten van Prof. J.H. van Swinden (verzoekschrift 3 maart 1795) en aanvullingen en verbeteringen.
Website: Google Books
De namen van hoogleraren en gepromoveerden (1632-heden) kunt u tevens gemakkelijk zoeken via UvA.
Zie voor meer info: Universiteit van Amsterdam
Album Studiosorum Academiae Franekerensis (Franeker)
Album Studiosorum AcademiaeFranekerensis (1585-1811 en 1816-1844), bevattende een personenregister (pagina 8), een lijst van afkortingen (pagina 74), de naamlijst van studenten (pagina 75) en een index op persoonsnamen en onderwerpen (pagina 303). De verfilmingen zijn te bekijken via FamilySearch. Hier heeft u een gratis inlog voor nodig.
Bronbewerkingen: Studenten van de Universiteit Franeker 1586-1636, studenten Friesland en Groningen 1380-1650 (ook als pdf-bestand beschikbaar), gepromoveerd te Franeker 1591-1811 en Duitse studenten te Franeker 1586-1811.
Zie ook: Frieslands Hogeschool en Rijks Athenaeum Franeker en Universiteit van Franeker.
Album Studiosorum Academiae Gelro-Zutphanicae (Harderwijk)
Album Studiosorum Academiae Gelro-Zutphanicae, bevattende de naamlijsten van curatoren (1600-1648 en 1648-1811; pagina 12), professoren (1600-1648; pagina 15), professoren (1648-1812; pagina 17), professoren (1815-1818; pagina 25), studenten (1648-1818; pagina 26), toevoegingen en verbeteringen (pagina 193) en de index van persoonsnamen (pagina 195).
Website: Delpher
Album Studiosorum Academiae Groninganae (Groningen)
Album Studiosorum Academiae Groninganae, bevattende de naamlijsten van studenten (1615-1914; pagina 20), promotiën (1615-1914; pagina 242), professoren, lectoren en privaat-docenten (1614-1914; pagina 332), curatoren (1612-1914; pagina 345) en de index van persoonsnamen (pagina 350).
Website: Beeldbank Allard Pierson
Via Groninger Archieven (Inventaris) zijn scans van de stukken betreffende studenten te vinden: inventarissen 1.1.3-43 (13 maart 1615-11 augustus 1647) en 3.1.04-448 (17 oktober 1856-29 september 1877).
Via het zoekscherm kunt u in de Catalogus Professorum Academiae Groninganae zoeken naar gegevens van hoogleraren die vanaf 1614 tot heden aan de Groningse universiteit verbonden zijn geweest.
Album Studiosorum Academiae Lugduno Batavae (Leiden)
Album Studiosorum Academiae Lugduno Batavae 1575-1875, bevattende de naamlijsten van professoren en lectoren per faculteit (pagina 17), afkortingen van de studierichtingen (pagina 76), de naamlijsten van studenten (pagina 77) en de index van persoonsnamen (pagina 800).
Het Album Studiosorum 1875-1925 is te vinden via Delpher. Dit album bevat de naamlijsten van curatoren (1853-1924; pagina 13), hoogleraren (1848-1924; pagina 14), privaat-docenten (1890-1910; pagina 20), leraren en hulpleraren (1911-1922; pagina 22), studenten (1875-1924; pagina 23), de index van persoonsnamen (pagina 227), errata Album Studiosorum 1575-1875 (pagina 275) en errata 1925 (pagina 277).
Album Promotorum Leiden: 1813-1900.
Album Studiosorum Academiae Rheno-Traiectinae (Utrecht)
Album Studiosorum Academiae Rheno-Traiectinae, bevattende de naamlijsten van curatoren (1815-1885; pagina 11), professoren (1634-1885; pagina 17), studenten (1636-1886; pagina 35) en de index van persoonsnamen (pagina 332).
Website: Universiteit Utrecht
Album Promotorum Academiae Rheno-Traiectinae (1636-1815), bevattende de namenlijst van hoogleraren (pagina 13), een lijst van verlatiniseerde lands- en plaatsnamen (pagina 241) en een alfabetisch namenregister (pagina 245).
Website: Delpher
Uit het Album Studiosorum Academiae Groninganae.
Bronnen: Groninger Archieven en Beeldbank Allard Pierson