Header Uit de oude Koektrommel

Erkenning en wettiging

 
Erkenning en wettiging

Alhoewel de termen ‘erkenning’ en ‘wettiging’ dikwijls door elkaar gebruikt worden, zit hier toch wel een verschil tussen. Erkennen betekent eigenlijk niets meer dan ‘aanvaarden’; een burgerlijke betrekking tussen het kind en de ouder(s). Het erkennen kon, benevens het onderstaande, door alle authentieke akten geschieden. Een kind verwekt ‘in overspel of in bloedschande’ kon niet worden erkend.

Als onwettig kind gold in beginsel elk kind dat niet tijdens een wettig huwelijk of binnen 300 dagen na ontbinding van het huwelijk, door overlijden van de echtgenoot of door echtscheiding, was geboren. (Zie ook: Onwettig kind)
 
 
 
Erkenning door de moeder

Aangezien een geboorte binnen drie dagen na de bevalling bij de Burgerlijke Stand aangegeven diende te worden, was deze taak niet voor de kersverse moeder weggelegd. Indien het de aangifte van een onwettig kind betrof, werd dit meestal gedaan door derden, bijvoorbeeld de vroedvrouw of getuigen, die bij de bevalling aanwezig waren geweest of in wiens huis de bevalling had plaatsgevonden. In dat geval kreeg het kind de familienaam van de moeder, maar was door haar niet erkend.
Om het kind alsnog te erkennen kon de moeder dit bij een opvolgend huwelijk doen of via de arrondissementsrechtbank. Dit laatste gebeurde nog weleens vlak voor het huwelijk van het kind. U vindt de vermelding van een dergelijke erkenning als kanttekening in de geboorteakte van het kind. Erkende de moeder het kind niet, dan werd het kind voor de wet niet als wettig erfgenaam gezien.

 

Geboorteakte A.C. Enklaar

De geboorteakte van Albertus Cornelis Enklaar, aangegeven door de vroedvrouw. Aangezien hij in onecht is geboren kreeg hij de familienaam van zijn moeder Johanna van den Oosterkamp. Bij het huwelijk van zijn ouders is hij erkend en gewettigd.
Bron: Utrechts Archief


 
 
Erkenning door de vader

Werd de geboorte van een in onecht geboren kind door de vader aangegeven of door zijn bij authentieke akte aangestelde gemachtigde, dan was het kind erkend, maar nog niet gewettigd. Aangezien de naam van de moeder, die overigens met de erkenning door de vader in moest stemmen, in de akte vermeld diende te worden, was het kind hierdoor wettelijk door beiden erkend. Het kind kreeg al wel direct de familienaam van de vader, maar had hier zeker niet dezelfde juridische rechten door als een wettig kind. Door het erkennen van het kind aanvaarde de vader de verantwoordelijkheid voor de opvoeding en verzorging van het kind.
 
 
 
Wettiging door huwelijk

Bij een opvolgend huwelijk van de ongehuwde moeder, bestond er de mogelijkheid om het kind door de ouders te laten wettigen. Dit kon alleen gebeuren met wederzijdse toestemming van de partners en indien het kind vóór het aangaan van dit huwelijk wettelijk was erkend of wanneer deze erkenning plaats had bij de akte van voltrekking.
Het kind, of soms betrof het meerdere onechte kinderen, kreeg vanaf dat moment formeel de familienaam van de wettelijke vader en dezelfde rechten als een wettig kind, zoals het aanspraak maken op de erfenis. De naamsverandering en de vermelding van de wettiging met de datum van de huwelijksvoltrekking vindt u terug als kanttekening in de geboorteakte. Tevens vindt u hiervan de vermelding in de huwelijksakte van de ouders.
Echter, er kan niet de conclusie getrokken worden dat de gewettigde vader ook daadwerkelijk de natuurlijke vader van het kind was. Het betekende niets meer dan dat de gewettigde vader het vaderschap voor zijn rekening nam. Hoe meer tijd er lag tussen de geboorte en het huwelijk met wettiging, des te groter de kans dat de echtgenoot niet de natuurlijke vader was.

Wettiging van een onecht kind ná het huwelijk van de moeder was alleen nog mogelijk met een door de koning verleende brief van wettiging. Kinderen verwekt ‘in overspel of in bloedschande’ konden niet worden gewettigd.

 

Geboorteakte A.C. Enklaar erkenning en wettiging

De vermelding van de erkenning en wettiging bij opvolgend huwelijk van zijn ouders in de geboorteakte van Albertus Cornelis van den Oosterkamp. Vanaf dat moment kreeg hij de familienaam Enklaar van zijn vader.
Bron: Utrechts Archief


 
Deel 2 erkenning

De vermelding van erkenning en wettiging van Albertus Cornelis in de huwelijksakte van zijn ouders.
Bron: FamilySearch


 
 
Brieven van wettiging

De brieven van wettiging gaan terug op het oude afstammingsrecht. Wanneer uit feiten en omstandigheden was gebleken dat een man serieuze huwelijksplannen had, maar dit huwelijk door zijn onverhoeds overlijden niet plaats heeft kunnen vinden, kon de dan ongehuwde moeder bij de koning een verzoek indienen voor een brief van wettiging. Met dit document werd een onwettig kind alsnog gewettigd als kind van de moeder en de overleden vader, met alle rechten van dien.
Dit was tevens mogelijk indien de ouders vóór of bij het aangaan van het huwelijk hadden verzuimd hun onwettige kinderen te erkennen.

Het Burgerlijk Wetboek uit 1838 zegt hierover in het Eerste Boek: Van personen: Dertiende titel: Tweede afdeeling: Van de wettiging van natuurlijke kinderen:

Artikel 329. Indien de ouders, vóór of bij het aangaan des huwelijks, mogten hebben verzuimd hunne natuurlijke kinderen te erkennen, kan dit verzuim worden hersteld door brieven van wettiging, bij den Koning, na ingewonnen advijs van den hoogen raad, verleend.

Artikel 330. Op gelijke wijze als bij het vorige artikel is bepaald, kunnen ook worden gewettigd natuurlijke en wettiglijk erkende kinderen, uit ouders geboren, die uit hoofde van overlijden van een hunner, hun voorgenomen huwelijk niet hebben kunnen tot stand brengen.

Artikel 331. In de beide gevallen, bij de twee laatstvoorgaande artikelen uitgedrukt, zal de hooge raad, alvorens zijn advies uit te brengen, de bloedverwanten der verzoekers hooren of doen hooren, en zelfs kunnen bevelen dat het verzoek ter wettiging, door middel van aan te wijzen openbare nieuwspapieren, worde bekend gemaakt.

Artikel 332. Wettiging, het zij door het opvolgend huwelijk der ouders, het zij, in het geval van artikel 329, bij brieven van wettiging verleend, heeft ten gevolge dat de kinderen dezelfde regten genieten als of zij sedert het huwelijk waren geboren.

Artikel 333. In het geval bij artikel 330 voorzien, heeft de wettiging slechts kracht, van den dag waarop de brieven door den Koning zijn verleend: zij kan alzoo, ten aanzien der erfopvolging, niet strekken ten nadeele van wettige voorkinderen, gelijk zij ook niet werkt in de erfopvolging van andere bloedverwanten, dan voor zoo verre dezelve in het verleenen der brieven van wettiging hebben toegestemd.

Artikel 334. Op gelijke wijze, en onder dezelfde bepalingen als bij de vorige artikelen is vermeld, kunnen ook reeds overledene kinderen, welke nakomelingen hebben nagelaten, gewettigd worden; in welk geval, de wettiging ten voordeele van die nakomelingen strekt.
 
 
Tekst: Uit de oude Koektrommel