Header Uit de oude Koektrommel

Franse Republikeinse Kalender

 
Geschiedenis
Kalenderindeling
Maanden
Aanvullende dagen: jours complémentaires
Converter en voorbeeld

 

Geschiedenis

De Franse republikeinse kalender, ook wel revolutionaire kalender genoemd, was een stelsel dat met terugwerkende kracht (van 5 oktober 1793) vanaf 22 september 1792 werd ingevoerd tijdens de Franse Revolutie. Deze datum is de eerste dag, de eerste Vendémiaire (wijnmaand), van de eerste maand van het jaar I van de Franse revolutionaire jaartelling, de stichtingsdatum van de Eerste Franse Republiek. Op 10 Nivôse van het jaar XIV (31 december 1805) werd het systeem afgeschaft.

De revolutie had van Frankrijk een seculiere staat gemaakt, waarin de overtuiging heerste dat religie en geloof geen invloed mochten uitoefenen op de maatschappij. In het kader van de scheiding van kerk en staat was ook de Gregoriaanse kalender, genoemd naar paus Gregorius XIII die hem in 1582 afkondigde, een ongewenst overblijfsel van het verleden aangezien deze gebaseerd was op de (vermeende) geboortedag van Christus.

 

Kalenderindeling

De republikeinse kalender, met als ijkpunt de astronomie, verdeelde het jaar in twaalf maanden van elk drie decades, oftewel tiendaagse weken, met per jaar vijf of zes aanvullende dagen om met het zonnejaar in de pas te blijven. De jaartallen werden met Romeinse cijfers geschreven.
De week werd vervangen door de decade, een periode van 10 dagen, waarbij men in beginsel alleen nog op de tiende dag vrij was. De dagen van de (zevendaagse) week werden vervangen door tien namen, die gebaseerd waren op de telwoorden in het Latijn, maar die zelden in akten vermeld werden:

• Primidi
• Duodi
• Tridi
• Quartidi
• Quintidi
• Sextidi
• Septidi
• Octidi
• Nonidi
• Decadi

 

Maanden

De namen van de maanden waren bedacht door de schrijver, acteur en dichter Fabre d’Églantine. Iedere maand stond daarbij voor een kenmerk van de seizoenen in Frankrijk.
Het verband met de traditionele Gregoriaanse kalender is hieronder globaal gegeven. Van jaar tot jaar konden kleine verschuivingen plaatsvinden.

Herfstmaanden:
• Vendémiaire (Wijnmaand: 22 september-21 oktober)
• Brumaire (Mistmaand: 22 oktober-20 november)
• Frimaire (Koudemaand: 21 november-20 december)

Wintermaanden:
• Nivôse (Sneeuwmaand: 21 december-19 januari)
• Pluviôse (Regenmaand: 20 januari-18 februari)
• Ventôse (Windmaand: 19 februari-20 maart)

Lentemaanden:
• Germinal (Kiemmaand: 21 maart-19 april)
• Floréal (Bloeimaand: 20 april-19 mei)
• Prairial (Weidemaand: 20 mei-18 juni)

Zomermaanden:
• Messidor (Oogstmaand: 19 juni-18 juli)
• Thermidor (Hittemaand: 19 juli-17 augustus)
• Fructidor (Fruitmaand: 18 augustus-16 september)

 

Aanvullende dagen: jours complémentaires

De vijf of zes aanvullende dagen, ‘jours complémentaires’, aanvankelijk ‘sansculottides‘ genoemd, (beginnend op 17 of 18 september en eindigend op 21, 22 of 23 september) van de Franse republikeinse kalender waren dagen aan het einde van het jaar, die wel tot het jaar, maar niet tot enige maand behoorden.

Deze aanvullende dagen waren nodig omdat de kalender twaalf maanden van elk dertig dagen telde, dus samen driehonderdzestig dagen. Om het aantal van driehonderdvijfenzestig en een kwart dag van het zonnejaar vol te maken voegde men vijf dagen aan de kalender toe, plus nog één in de schrikkeljaren. Zij werden geplaatst na de laatste maand van het jaar, Fructidor, teneinde de nieuwjaarsdag van de meridiaan van Parijs blijvend de dag te laten zijn waarop de herfst-equinox valt.

• Jour de la vertu; dag van de deugd, 17 of 18 september
• Jour du génie; dag van het vernuft, 18 of 19 september
• Jour du travail; dag van de arbeid, 19 of 20 september
• Jour de l’opinion; dag van de meningsuiting, 20 of 21 september
• Jour des récompenses; dag van de beloning, 21 of 22 september
• Jour de la révolution; Revolutiedag, schrikkeldag. Alleen in de jaren III (22 september 1795), VII (22 september 1799) en XI (23 september 1803).

 

Converter en voorbeeld

Om Franse aktedata, opgemaakt volgens de Republikeinse kalender, om te zetten naar de Gregoriaanse tijdrekening, kunt u gebruik maken van deze converter.

Ter verduidelijking volgt hieronder een voorbeeld:

L’an treize de la République, le quatorze du mois de Prairial….
Vertaling: Het jaar dertien van de Republiek, de veertiende van de maand Prairial….

 

Franse jaartelling 1

Akte met Franse jaartelling.
Bron: FamilySearch

 
U kiest voor het volgende: An XIII (het jaar dertien), de maand Prairial en dag 14. De berekende datum van de Gregoriaanse jaartelling is 03-06-1805.

 

Republikeinse kalender converter

Converter
Bron: Gentools


 
 
Tekst: Uit de oude Koektrommel
Bronnen: Wikipedia (aanvullende dag) en Wikipedia (FRK)