Naamsaanneming
Burgerlijke Stand
Naamsaanneming
Registers van Naamsaanneming
Burgerlijke Stand
De burgerlijke stand is het systeem van bevolkingsregistratie (geboorte, huwelijk en overlijden), dat sinds 1811 door de Nederlandse overheid wordt gehanteerd.
Tot de Franse tijd kende ons land geen centraal overzicht van samenstelling en omvang van de bevolking. Nog voor het regime Napoleon in 1799 werd bij de Franse wet van 20-25 september 1792 de Burgerlijke Stand vastgelegd in de ‘Code Civil’, het Burgerlijk Wetboek. Dit alles had ten doel om onder meer de dienstplicht ten behoeve van het leger van Napoleon beter af te dwingen en een efficiëntere belastingheffing in te voeren.
Na de annexatie van Brabant en Vlaanderen door Frankrijk werd bij decreet van 17 juni 1796 ook in de Belgische departementen de Burgerlijke Stand tussen 1796 en 1798 ingevoerd. In diverse Limburgse gebiedsdelen gebeurde dit tussen 1796 en 1804. Toen in 1810 het Koninkrijk Holland opging in het Keizerrijk Frankrijk, werden de Franse wetten ook hier van kracht. De ‘Code Napoléon‘ bevatte uitvoerige voorschriften betreffende de Burgerlijke Stand.
De feitelijke invoering verschilde per gemeente. Zo registreerde Nijmegen begin januari 1811 al geboorten, huwelijken en overlijdens, terwijl de eerste huwelijksakten in Amsterdam werden opgemaakt op 3 maart 1811. De eerste inschrijvingen in de geboorte- en overlijdensregisters van Amsterdam dateren van 23 juli 1811. In Friesland zijn er daarentegen ook gemeenten, waarvan de registers pas in 1813 beginnen.
De akten waren in eerste instantie in het Frans opgesteld, de officiële ambtelijke taal van dat moment. Vanaf 1815 zou men weer overgaan op de Nederlandse taal. Bovendien hanteerde men vanaf het begin van de Burgerlijke Stand tot en met 31 december 1805 de Franse Republikeinse Kalender (zie Franse Republikeinse Kalender).
Overlijdensakte Burgerlijke Stand Nijmegen van 1 januari 1811.
Bron: FamilySearch
Bij Keizerlijk Decreet van 18 augustus 1811 ter uitvoering van de wet van 11 Germinal XI (1 april 1803) werd aan alle ingezetenen van de Hollandse departementen die nog geen vaste familienaam bezaten, bevolen om binnen één jaar na afkondiging van het decreet een naam aan te nemen. Tot die tijd maakten velen nog gebruik van onder andere patroniemen en toponiemen. Ook voor Joodse personen was een vaste geslachtsnaam niet gebruikelijk.
De oude en de nieuwe namen werden opgetekend in het ‘Register van Naamsaanneming’. De manier van vastleggen verschilde per regio. In sommige regio’s werden de namen van alle personen vastgelegd, terwijl in andere regio’s alleen de namen werden vastgelegd van degenen die nog geen vaste achternaam hadden. Volgens het decreet van 1811 moesten voor Joden en Christenen aparte registers worden aangelegd, hetgeen niet altijd werd gedaan.
Formulier der verklaringen, gepubliceerd in Journal du Département des Bouches du Rhin van 29 oktober 1811.
Bron: Delpher
Het Franstalige formulier der verklaringen.
Bron: Haagse Tijden
Lang niet iedereen gaf direct gehoor aan de oproep. Vanwege het ‘matige resultaat’ verlengde het Keizerlijk Decreet van 17 mei 1813 de mogelijkheid tot naamsaanneming tot 1 januari 1814.
Veel later, toen het Verenigd Koninkrijk der Nederlanden alweer enige tijd een feit was, werd bij Koninklijk Besluit van 8 november 1825 door Koning Willem I het bevel tot aanneming van een geslachtsnaam onder strafbeding herhaald, aangezien nog steeds niet iedereen een vaste achternaam had laten registreren. Men had hiervoor nog zes maanden de tijd. Het besluit van 1825 maakte geen onderscheid meer tussen Joden en Christenen.
Koninklijk Besluit van 8 november 1825 omtrent het aannemen van vaste geslachtsnamen. Bijvoegsel behorende tot de Groninger Courant van 25 november 1825.
Bron: Delpher
Registers van Naamsaanneming zijn in enkelvoud opgemaakt. De meeste originele exemplaren die bewaard zijn gebleven, zijn veelal te vinden in de regionale of gemeentelijke archieven. De informatie die in deze registers is opgenomen is zeer divers en verschilt per gemeente. Zo kan de akte van naamsaanneming de oude en nieuwe naam van aangever bevatten, de namen en leeftijden van de kinderen, het woonadres en vermelding van het beroep.
Akte van naamsaanneming; Gemeente Harlingen 1811.
Bron: AlleFriezen
Hieronder volgt een overzicht van de Registers van Naamsaanneming, die online doorzoekbaar zijn. Joodse naamsaannemingen zijn te vinden via Joodse personen in Nederland.
A B C D E F G H I J K L M N O P Q R S T U V W X IJ Z
Aduard 1826
Website: FamilySearch (scans)
Akkerwoude
Pdf-bestand: HVNF (gegevens)
Almelo 1812
Namenindex met scans: Collectie Overijssel
Website: Collectie Overijssel (scans)
Ameide 1812 en 1826
Naamsaanneming 1812 en 1826 (scans)
Ammerzoden 1811
Website: Gelders Archief (scans; scrollen, plaatsnaam op alfabetische volgorde)
Angerlo 1813
Website: Gelders Archief (scans; scrollen, plaatsnaam op alfabetische volgorde)
Anloo 1811 en 1826
Naamsaanneming 1811 en 1826. (scans)
Apeldoorn 1826
Website: Gelders Archief (scans; scrollen, plaatsnaam op alfabetische volgorde)
Appingedam 1812
Website: FamilySearch (scans)
Arnemuiden 1811
Website: FamilySearch (scans)
Arnhem 1826
Website: Gelders Archief (scans; scrollen, plaatsnaam op alfabetische volgorde)
Balgoij 1826
Website: Gelders Archief (scans; scrollen, plaatsnaam op alfabetische volgorde)
Gemeente Barneveld 1812 en 1826
Pdf-bestand: Marcel van de Krol (gegevens)
Barneveld, Ede, Harderwijk, Nijkerk en Putten
Website: Docplayer (gegevens)
Bathmen 1812
Namenindex met scans: Collectie Overijssel
Website: Collectie Overijssel (scans)
Bedum 1826
Website: FamilySearch (scans)
Beltrum 1812
Website: Gelders Archief (scans; scrollen, plaatsnaam op alfabetische volgorde)
Beuningen 1826
Website: Gelders Archief (scans; scrollen, plaatsnaam op alfabetische volgorde)
Beverwijk 1811
Website: VPND (scans)
Borculo 1813 en 1826
Website: Gelders Archief (scans; scrollen, plaatsnaam op alfabetische volgorde)
Borne 1812 en 1826
Namenindex met scans: Collectie Overijssel
Website: Collectie Overijssel (scans)
Brakel 1826
Website: Gelders Archief (scans; scrollen, plaatsnaam op alfabetische volgorde)
Bredevoort 1813
Website: Gelders Archief (scans; scrollen, plaatsnaam op alfabetische volgorde)
Brummen 1812
Website: Gelders Archief (scans; scrollen, plaatsnaam op alfabetische volgorde)
Coevorden 1826
Website: FamilySearch (scans)
Dalfsen 1812, 1821, 1825 en 1826
Namenindex met scans: Collectie Overijssel
Website: Collectie Overijssel (scans)
Deil 1826
Website: Gelders Archief (scans; scrollen, plaatsnaam op alfabetische volgorde)
Delden 1812 en 1826
Namenindex met scans: Collectie Overijssel
De Rijp 1811
Website: FamilySearch (scans)
Den Ham 1811 en 1812
Namenindex met scans (1811): Collectie Overijssel
Website: Collectie Overijssel (1811 en 1812; scans)
Deventer
Namenindex met scans (1812 en 1826): Collectie Overijssel
Website: Collectie Overijssel (1812, 1813 en 1826; scans)
Diepenveen 1811 en 1812
Namenindex met scans: Collectie Overijssel
Doetinchem 1812
Website: Gelders Archief (scans; scrollen, plaatsnaam op alfabetische volgorde)
Dordrecht 1826
Website: Uw Stamboom Online (gegevens)
Dorth 1826
Website: Gelders Archief (scans; scrollen, plaatsnaam op alfabetische volgorde)
Ede 1826
Website: Gelders Archief (scans; scrollen, plaatsnaam op alfabetische volgorde)
Eelde 1812
Website: FamilySearch (scans)
Eelde en Peize ca. 1812
Website: FamilySearch (scans)
Eibergen 1812
Website: Gelders Archief (scans; scrollen, plaatsnaam op alfabetische volgorde)
Emmen 1826
Website: FamilySearch (scans)
Enschede 1812
Namenindex met scans: Collectie Overijssel
Website: Collectie Overijssel (scans)
Epe 1812 en 1826
Website: Gelders Archief (scans; scrollen, plaatsnaam op alfabetische volgorde)
Epe, Hattem, Heerde, Veessen en Vaassen 1812 en 1826
Een gecombineerde klapper op de naamsaannemingsregisters van de gemeenten Epe, Hattem, Heerde, Veessen en Vaassen van 1812 en 1826.
Pdf-bestand: Streekarchief Epe Hattem Heerde (gegevens)
Ermelo 1812
Website: Gelders Archief (scans; scrollen, plaatsnaam op alfabetische volgorde)
Website: Vereniging Historisch Ermeloo (gegevens)
Etten 1813
Website: Gelders Archief (scans; scrollen, plaatsnaam op alfabetische volgorde)
Ewijk 1826
Website: Gelders Archief (scans; scrollen, plaatsnaam op alfabetische volgorde)
Ezinge 1812
Website: FamilySearch; index 1812 (scans)
Friesland
Bijna alle registers met familienamen zijn bewaard gebleven. Alleen die van de eilanden, Het Bildt, Menaldumadeel en Leeuwarden zijn verloren gegaan. Ga naar de website en klik op ‘zoeken‘. Vervolgens gaat u naar ‘uitgebreid zoeken‘. Hier kunt u een naam ingegeven en als bron ‘Naamsaanneming 1811‘ aanvinken. Let wel: veel namen zijn verkeerd in de akten genoteerd. Zo komen in één en dezelfde familie soms meerdere varianten van dezelfde achternaam voor.
Website: AlleFriezen (scans)
Garderen 1812
Website: Gelders Archief (scans; scrollen, plaatsnaam op alfabetische volgorde)
Geesteren 1812
Website: Gelders Archief (scans; scrollen, plaatsnaam op alfabetische volgorde)
Giethoorn 1811
Website: Collectie Overijssel (scans)
Goedereede 1812
Website: FamilySearch (scans)
Goor 1812 en 1826
Namenindex met scans: Collectie Overijssel
Website: Collectie Overijssel (scans)
Gorssel 1826
Website: Gelders Archief (scans; scrollen, plaatsnaam op alfabetische volgorde)
Grafhorst 1811
Namenindex met scans: Collectie Overijssel
Website: Collectie Overijssel (scans)
Groenlo 1812
Website: Gelders Archief (scans; scrollen, plaatsnaam op alfabetische volgorde)
Groesbeek 1826
Website: Gelders Archief (scans; scrollen, plaatsnaam op alfabetische volgorde)
Groningen 1811 en 1826
Naamsaanneming 1811 en 1826 (scans)
Grijpskerk 1811 en 1812
Website: T. Wierstra (gegevens)
Naamsaanneming 1812 (scans).
Haaksbergen 1826
Namenindex met scans: Collectie Overijssel
Haarlem 1811
Website: KNGGW (gegevens)
Hardenberg 1811, 1812 en 1825
Namenindex met scans: Collectie Overijssel
Website: Historische Projecten (gegevens)
Harderwijk 1826
Website: Gelders Archief (scans; scrollen, plaatsnaam op alfabetische volgorde)
Haren (Groningen) 1826
Website: FamilySearch (scans)
Harlingen
Website: Kleine Kerkstraat (scans)
Hasselt 1811
Namenindex met scans: Collectie Overijssel
Hattem, Epe, Heerde, Veessen en Vaassen 1812 en 1826
Een gecombineerde klapper op de naamsaannemingsregisters van de gemeenten Epe, Hattem, Heerde, Veessen en Vaassen van 1812 en 1826.
Pdf-bestand: Streekarchief Epe Hattem Heerde (gegevens)
Havelte 1826
Website: FamilySearch (scans)
Heerde, Epe, Hattem, Veessen en Vaassen 1812 en 1826
Een gecombineerde klapper op de naamsaannemingsregisters van de gemeenten Epe, Hattem, Heerde, Veessen en Vaassen van 1812 en 1826.
Pdf-bestand: Streekarchief Epe Hattem Heerde (gegevens)
Heino 1812, 1820,1821 en 1826
Namenindex met scans: Collectie Overijssel
Website: Collectie Overijssel (scans)
Hengelo 1812, 1813 en 1826
Namenindex met scans: Collectie Overijssel (1812)
Website: Collectie Overijssel (1812 en 1813; scans)
Website: Gelders Archief (scans; scrollen, plaatsnaam op alfabetische volgorde; 1826)
Pdf-bestand: Sijses (gegevens; 1812)
Heteren 1812
Website: Gelders Archief (scans; scrollen, plaatsnaam op alfabetische volgorde)
Website: FamilySearch (scans)
Heumen 1826
Website: Gelders Archief (scans; scrollen, plaatsnaam op alfabetische volgorde)
Holten 1811, 1812 en 1826
Namenindex met scans: Collectie Overijssel
Website: Collectie Overijssel (scans)
Hoogeveen 1813 en 1826
Pdf-bestand: Hoogeveen Historie (gegevens)
Naamsaanneming 1811 en 1826. (scans)
Hoogkerk 1812
Website: FamilySearch (scans)
Hummelo en Keppel 1826
Website: Gelders Archief (scans; scrollen, plaatsnaam op alfabetische volgorde)
Kampen 1811, 1813 en 1826
Namenindex met scans: Collectie Overijssel (1811)
Website: Collectie Overijssel (scans; 1811, 1813 en 1826)
Website: HV Jan van Kampen (scans; 1811 en 1813)
Website: VPND (scans)
Kamperveen 1811
Namenindex met scans: Collectie Overijssel
Website: Collectie Overijssel (scans)
Keppel 1812
Website: Gelders Archief (scans; scrollen, plaatsnaam op alfabetische volgorde)
Kloosterburen 1812
Website: FamilySearch (scans)
Kuinre 1811
Website: Collectie Overijssel (scans)
Laren 1812 en 1826
Website: Gelders Archief (scans; scrollen, plaatsnaam op alfabetische volgorde)
Lichtenvoorde 1811 en 1812
Website: Gelders Archief (scans; 1812; scrollen, plaatsnaam op alfabetische volgorde)
Website: FamilySearch (scans; 1811)
Lochem 1812 en 1826
Website: Gelders Archief (scans; scrollen, plaatsnaam op alfabetische volgorde)
Longerhouw 1811
Website: Historie Schettens (gegevens)
Lonneker 1811 en 1812
Namenindex met scans: Collectie Overijssel (1812)
Website: Collectie Overijssel (scans; 1811 en 1812)
Losser 1811 en 1812
Namenindex met scans: Collectie Overijssel (1812)
Website: Collectie Overijssel (scans; 1811 en 1812)
Website: Historische Kring Losser (gegevens; 1812)
Markelo 1826
Namenindex met scans: Collectie Overijssel
Meppel 1826
Website: FamilySearch (scans)
Neede 1812, 1813 en 1826
Website: Gelders Archief (scans; scrollen, plaatsnaam op alfabetische volgorde)
Netterden 1813
Website: Gelders Archief (scans; scrollen, plaatsnaam op alfabetische volgorde)
Nijkerk 1826
Website: Gelders Archief (scans; scrollen, plaatsnaam op alfabetische volgorde)
Nijmegen 1826
Website: Gelders Archief (scans; scrollen, plaatsnaam op alfabetische volgorde)
Noorddijk 1811
Website: FamilySearch (scans)
Oldebroek 1813 en 1826
Website: Streekarchivariaat (gegevens)
Oldemarkt 1811, 1812 en 1826
Namenindex met scans: Collectie Overijssel (1812 en 1826)
Website: Collectie Overijssel (scans; 1811 en 1812)
Oldenzaal 1812
Namenindex met scans: Collectie Overijssel
Website: Collectie Overijssel (scans)
Olst 1811
Namenindex met scans: Collectie Overijssel
Website: Collectie Overijssel (scans)
Ommen 1811 en 1826
Namenindex met scans: Collectie Overijssel
Website: Collectie Overijssel (scans)
Oosterhesselen 1826
Website: FamilySearch (scans)
Ootmarsum 1812
Namenindex met scans; Collectie Overijssel
Website: Collectie Overijssel (scans)
Overasselt 1826
Website: Gelders Archief (scans; scrollen, plaatsnaam op alfabetische volgorde)
Peize 1812 (met genealogische gegevens)
Website: Peize Wikia (gegevens)
Peize 1813
Website: Arend Arends (gegevens)
Putten 1812
Website: Gelders Archief (scans; scrollen, plaatsnaam op alfabetische volgorde)
Website: Gemeentearchief Putten (gegevens)
Pdf-bestand: DocPlayer (gegevens)
Rijssen 1811 en 1812
Namenindex met scans: Collectie Overijssel (1812)
Website: Collectie Overijssel (scans; 1811 en 1812)
Roden 1826
Website: FamilySearch (scans)
Rolde 1811
Website: FamilySearch (scans)
Ruinen 1811
Website: FamilySearch (scans)
Ruurlo 1826
Website: Gelders Archief (scans; scrollen, plaatsnaam op alfabetische volgorde)
Schokland 1811
Website: VPND (scans)
Smilde 1826
Website: FamilySearch (scans)
Staphorst 1811-1813
Namenindex met scans: Collectie Overijssel (1811)
Website: Collectie Overijssel (scans; 1811-1813)
Steenderen 1812 en 1826
Website: Gelders Archief (scans; scrollen, plaatsnaam op alfabetische volgorde)
Steenwijk 1812
Namenindex met scans: Collectie Overijssel
Website: Collectie Overijssel (scans)
Steenwijkerwold 1811 en 1812
Namenindex met scans: Collectie Overijssel
Website: Collectie Overijssel (scans)
Terborg 1812
Website: Gelders Archief (scans; scrollen, plaatsnaam op alfabetische volgorde)
Ubbergen 1826
Website: Gelders Archief (scans; scrollen, plaatsnaam op alfabetische volgorde)
Usquert 1812
Website: FamilySearch (scans)
Vaassen 1812
Website: Gelders Archief (scans; scrollen, plaatsnaam op alfabetische volgorde)
Vaassen, Epe, Hattem, Heerde en Veessen 1812 en 1826
Een gecombineerde klapper op de naamsaannemingsregisters van de gemeenten Epe, Hattem, Heerde, Veessen en Vaassen van 1812 en 1826.
Pdf-bestand: Streekarchief Epe Hattem Heerde (gegevens)
Valburg 1826
Website: Gelders Archief (scans; scrollen, plaatsnaam op alfabetische volgorde)
Varsseveld 1813
Website: Gelders Archief (scans; scrollen, plaatsnaam op alfabetische volgorde)
Veessen, Epe, Hattem, Heerde en Vaassen 1812 en 1826
Een gecombineerde klapper op de naamsaannemingsregisters van de gemeenten Epe, Hattem, Heerde, Veessen en Vaassen van 1812 en 1826.
Pdf-bestand: Streekarchief Epe Hattem Heerde (gegevens)
Velp 1813
Pdf-bestand: Harry Bruger (gegevens)
Verwolde 1826
Website: Gelders Archief (scans; scrollen, plaatsnaam op alfabetische volgorde)
Vledder 1826
Website: FamilySearch (scans)
Vollenhove 1811, 1812 en 1826
Namenindex met scans: Collectie Overijssel
Website: Collectie Overijssel (scans)
Vorden 1812 en 1826
Website: Gelders Archief (scans; scrollen, plaatsnaam op alfabetische volgorde)
Website: FamilySearch (scans)
Vries 1812
Website: FamilySearch (scans)
Vriezenveen 1812 en 1826
Namenindex met scans: Collectie Overijssel
Website: Collectie Overijssel (scans)
Website: Oud Vriezenveen (gegevens)
Wageningen 1826
Website: Gelders Archief (scans; scrollen, plaatsnaam op alfabetische volgorde)
Weesperkarspel 1811
Website: Stadsarchief Amsterdam (scans)
Wijchen 1826
Website: Gelders Archief (scans; scrollen, plaatsnaam op alfabetische volgorde)
Wijhe 1812, 1819, 1822, 1825 en 1826
Namenindex met scans: Collectie Overijssel (1812 en 1825)
Website: Collectie Overijssel (scans; 1812, 1819, 1822 en 1826)
Wilsum 1811
Namenindex met scans: Collectie Overijssel
Website: Collectie Overijssel (scans)
Winschoten 1826
Website: FamilySearch (scans)
Winterswijk 1812
Website: Gelders Archief (scans; scrollen, plaatsnaam op alfabetische volgorde)
IJsselmuiden 1811 en 1812
Namenindex met scans: Collectie Overijssel (1811)
Website: Collectie Overijssel (scans; 1811 en 1812)
Zaandam 1811, 1813 en 1827
Website: VPND (scans)
Zalk en Veecaten 1811
Namenindex met scans: Collectie Overijssel
Website: Collectie Overijssel (scans)
Zelhem 1826
Website: Gelders Archief (scans; scrollen, plaatsnaam op alfabetische volgorde)
Zoelen 1826
Website: Gelders Archief (scans; scrollen, plaatsnaam op alfabetische volgorde)
Zuidhorn 1826
Website: FamilySearch (scans)
Zuidlaren 1826
Website: FamilySearch (scans)
Zuidwolde 1826
Website: FamilySearch (scans)
Zutphen 1813
Website: Gelders Archief (scans; scrollen, plaatsnaam op alfabetische volgorde)
Zwartsluis 1811 en 1826
Namenindex met scans: Collectie Overijssel
Website: Collectie Overijssel (scans)
Zweeloo 1811
Website: FamilySearch (scans)
Zweeloo en Sleen 1812
Website: FamilySearch (scans)
Zwolle 1811-1813, 1820-1823, 1825-1827 en 1834-1837
Namenindex met scans: Collectie Overijssel
Website: Collectie Overijssel (scans)
Zwollekerspel 1811
Namenindex met scans: Collectie Overijssel
Zie ook: Herkomst achternaam