Trouwen met de handschoen
Trouwen bij volmacht, of zoals het in de volksmond genoemd wordt ’trouwen met de handschoen’, is een huwelijksvoltrekking waarbij één van de partners niet aanwezig kan zijn en wordt vervangen door een volmachtnemer.
Vroeger kwamen dit soort huwelijken voor binnen adellijke families. Een afgevaardigde werd dan naar de toekomstige bruid gestuurd en vertegenwoordigde via de handschoen, die symbool stond voor de overdracht van bepaalde macht of rechten, de bruidegom in spe. Van oorsprong werd de handschoen op het altaar gelegd als teken van aanwezigheid en instemming van de afwezige bruidegom.
Trouwen met de handschoen: huwelijksportret van ‘Bets’ door Jean Vaessen (datering: ca. 1900-in of voor 1 maart 1915)
Bron: Rijksmuseum Amsterdam (Licentie: Publiek Domein)
Ook in meer recente tijden kwam het trouwen met de handschoen voor. Bekend zijn de huwelijken van Nederlandse ambtenaren in Nederlands-Indië of de militairen, die gelegerd waren in Nederlands-Indië en slechts eenmaal per jaar op verlof gingen naar Nederland.
Dat trouwen met de handschoen in Nederlands-Indië en Nederland als een ‘normale zaak’ werd beschouwd blijkt wel uit dit krantenartikel uit het Soerabaijasch Handelsblad van 16 juni 1884, waarin vol verbazing wordt gereageerd over de ophef in een artikel in de Tägliche Rundschau van 3 mei 1884, waarin verslag wordt gedaan van een huwelijk met de handschoen.
Huwelijk met de handschoen (Soerabaijasch Handelsblad van 16 juni 1884).
Bron: Delpher
Voor trouwen bij volmacht diende toestemming van de regerende Koning of Koningin of Gouverneur-Generaal te worden verkregen via de Minister van Justitie en de Minister van Koloniën. De aanstaande echtgenoot of echtgenote die niet in staat was om bij de formele huwelijksvoltrekking aanwezig te zijn, moest zich bij volmacht laten vertegenwoordigen. Deze volmacht kon alleen worden verleend via een notariële volmachtakte, zoals te zien is bij het voorgenomen huwelijk tussen Arnoldus Hoogvelt en Anna Maria Francisca van Kempen.
De éénendertigjarige in Elst geboren banketbakker Arnoldus Hoogvelt woont te ‘Soerabaija in Indië’. Via een notariële volmachtakte (Soerabaja, 6 maart 1862) machtigt hij de Arnhemse banketbakker Hendricus Nicolaas Brunnenwasser om als plaatsvervanger op te treden voor zijn huwelijk met de achtentwintigjarige uit het Pruisische Elten afkomstige en in Arnhem woonachtige Anna Maria Francisca van Kempen. Na de verkregen huwelijksdispensatie (Wiesbaden, 23 juli 1862) kan het burgerlijk huwelijk voortgang vinden op 10 september 1862 te Arnhem.
Notariële volmachtakte (Soerabaja, 6 maart 1862).
Bron: FamilySearch (huwelijksbijlagen)
Notariële volmachtakte (Soerabaja, 6 maart 1862) vervolg.
Bron: FamilySearch (huwelijksbijlagen)
Huwelijksdispensatie verleend door Koning Willem III (Wiesbaden, 23 juli 1862).
Bron: FamilySearch (huwelijksbijlagen)
Huwelijksdispensatie verleend door Koning Willem III (Wiesbaden, 23 juli 1862) vervolg.
Bron: FamilySearch (huwelijksbijlagen)
Arnoldus Hoogvelt liet zich vertegenwoordigen door Hendricus Nicolaas Brunnenwasser (Arnhem, 10 september 1862).
Bron: FamilySearch
Een deel uit de huwelijksakte van Arnoldus Hoogvelt en Anna Maria Francisca van Kempen (Arnhem, 10 september 1862).
Bron: FamilySearch
In 1933 berichtte het Nieuwsblad van het Noorden over de, naar men aannam, eerste keer dat naast een burgerlijk huwelijk bij volmacht gesloten tevens bij volmacht kerkelijk bevestigd werd. De primeur was voor de Gereformeerde kerk te Utrecht.
Kerkelijke huwelijksbevestiging bij volmacht (Nieuwsblad van het Noorden, 28 maart 1933).
Bron: Delpher
Tegenwoordig kan er in Nederland omwille van ‘gewichtige redenen’ nog steeds bij volmacht worden getrouwd. Gewichtige redenen zijn:
- Eén van de partners kan niet bij het huwelijk zijn door verblijf in een gevangenis in het buitenland.
- Eén van de partners kan redelijkerwijs niet overkomen voor het huwelijk, omdat hij of zij ernstig ziek is en daardoor niet in staat is om te reizen.
- Eén van de partners verblijft buiten Nederland en is nu en in de toekomst niet in staat om te reizen. Bijvoorbeeld een militair in een oorlogsgebied.
Aan personen met een vreemde nationaliteit kan alleen een vergunning worden verleend als hun nationale recht deze mogelijkheid ook kent.
De procedure is nagenoeg dezelfde als vroeger. Er dient huwelijksdispensatie te worden aangevraagd bij de Minister van Veiligheid en Justitie. De aanstaande echtgenoot of echtgenote die niet in staat is om bij de formele huwelijksvoltrekking aanwezig te zijn, dient zich bij volmacht te laten vertegenwoordigen. Deze volmacht kan alleen worden verleend via een notariële volmachtakte. Degene die wordt gemachtigd, de volmachtnemer, hoeft niet te voldoen aan bijzondere eisen. Zelfs meerderjarigheid is geen vereiste!
Tekst: Uit de oude Koektrommel
Bronnen: Javapost, Wikipedia en Justis