Wegwijs: Nederlandse militairen in het leger van Napoleon
Voorouder in Franse dienst
Het kan gebeuren dat u tijdens uw onderzoek een vermelding tegenkomt over een voorouder, die in het leger van Napoleon heeft gediend. Via de online databank ‘Nederlandse militairen in het leger van Napoleon’ van het Nederlands Instituut voor Militaire Historie (NIMH) is het eventueel mogelijk meer gegevens te vinden. Deze databank bevat de, doorgaans naar het Frans omgezette, namen van 53.000 Nederlandse mannen die in de periode 1792-1815 onder Franse vlag hebben gestreden. De gegevens komen uit de stamboeken en officiersdossiers van Service Historique de la Défense in Vincennes.
Wanneer u de betreffende persoon in de databank heeft gevonden, zult u de melding tegenkomen: Bewaarplaats Service Historique de la Défense, Vincennes/Parijs (niet te raadplegen bij het NIMH). De digitale zoektocht lijkt daarmee te eindigen. Toch is een deel van deze militaire stamboeken zeker online te vinden. Het gaat daarbij om de stamboeken die vallen onder de subseries 16 YC en 17 YC, 20 YC en 21 YC en het Ancien Régime:
Ancien Régime (1682-1793)
16 YC (1747-1839): Regimenten van de Nationale Vrijwilligers en Kanonniers
17 YC (1793-1803): Demi-Brigades, geformeerd uit bataljons van het oude leger (Ancien Régime) en vrijwilligers
20 YC (1799-1815): Keizerlijke en Consulaire Gardes
21 YC (1802-1815): Infanterie van Linie
De overige boeken, in te zien in het Service Historique de la Défense in Vincennes, worden nog geïndexeerd en gedigitaliseerd en zullen te zijner tijd online verschijnen.
De genoemde series zijn te vinden op de website ‘Mémoire des Hommes‘ van het Franse Ministerie van Defensie. Aan de hand van een voorbeeld zal het stappenplan worden uitgelegd, zodat ook degene die de Franse taal onvoldoende machtig is eenvoudig bij de stamboeken op de Franse website uit kan komen.
Voorbeeld
In de databank van het NIMH is een willekeurige ingeschrevene onder subserie 21 YC gekozen. Belangrijk om te onthouden is de eenheid (125e Regiment Infanterie van Linie), het stamboeknummer 4950 en het inventarisnummer SHD (Service Historique de la Défense) 21 YC 876.
Ga via deze link naar de website ‘Mémoire des Hommes‘ van het Franse Ministerie van Defensie. Deze site heeft soms moeite met laden (in het ergste geval kan het enkele minuten duren). Mocht dat ook tijdens uw zoektocht gebeuren, dan is het niet nodig om bijvoorbeeld de pagina te verversen of de zoektocht opnieuw te starten; de gezochte pagina komt vanzelf beschikbaar.
Scrol nu iets naar beneden en klik op ‘Recrutement et parcours individuels‘.
Klik in het scherm op ‘Registres d’enrôlement et matricules‘.
Scrol iets naar beneden en klik vervolgens op ‘Registres de contrôles de troupes et registres matricules‘.
Om door te gaan met het onderzoek klikt u op de button ‘Faire une recherche dans les instruments de recherche‘.
U bent aangekomen bij het zoekscherm. Niet alle velden hoeven ingevuld te worden. Klik in het scherm ‘Arme‘ op het ‘pijltje’ om het menu uit te vouwen.
Kies voor het gezochte legeronderdeel ‘infanterie de ligne‘ (Infanterie van Linie).
Zoeken op ‘infanterie de ligne‘ geeft 971 hits. Vervolgens gaat u naar het zoekveld ‘Unité‘ en klikt u op het ‘pijltje’ om het menu uit te vouwen.
Kies voor het gezochte ‘125e régiment d’infanterie de ligne‘ (125e Regiment Infanterie van Linie).
Voor het ingegeven legeronderdeel zijn 3 resultaten gevonden onder subserie SHD/GR 21 YC 1 tot 963.
Bij het gezochte inventarisnummer SHD 21 YC 876 klikt u op de button onder ‘Images‘ om rechtstreeks naar het betreffende stamboek te gaan.
De laatste stap is het vinden van stamboeknummer 4950. De inschrijvingen zijn oplopend gerangschikt. Door gebruik te maken van de pijltjestoetsen rechtsonder kunt u door het stamboek bladeren. De gezochte inschrijving vindt u op pagina 28.
Achterin elk stamboek bevindt zich een index. Mocht het stamboeknummer u niet bekend zijn, dan kunt u dit via de index opzoeken.
Overlijdensverklaring
In de laatste kolom van het bovenstaande stamboek is te lezen dat de persoon in kwestie is overleden in het ziekenhuis van Amiens op 12 december 1812.
Een groot deel van de overlijdensverklaringen uit de registers van Den Haag, betreffende in het ziekenhuis overleden Nederlandse militairen in Franse krijgsdienst over de periode 1792-1815, is bewaard gebleven. Naast gegevens van de overledene en data van opname in het ziekenhuis en overlijden, is tevens de doodsoorzaak vermeld.
Overlijdensverklaringen van in Oost-Europa overleden Nederlandse militairen zult u niet aantreffen. Hoogstens zijn van vermisten of gesneuvelden de namen te vinden op enkele websites. Zie daarvoor Franse dienst.
De scans van de overlijdensverklaringen zijn in te zien via FamilySearch. Hiervoor heeft u een (gratis) account nodig. De overlijdensverklaringen zijn gerangschikt op achternaam; A-B, C-F, G-H, I-K, L-M, N-R, S-U en V-Z. De namenklapper op de overlijdensverklaringen vindt u hier. In de digitale index van het Nationaal Archief kunt u op naam zoeken. Echter, daarbij dient u wel rekening te houden met spellingvarianten en zijn er de scans niet digitaal beschikbaar.
Overlijdensberichten over de periode 1793-1816 van Oost-Vlaamse soldaten in Franse dienst, grotendeels bestaande uit overlijdensattesten die werden uitgeschreven in (militaire) hospitalen, kunt u vinden via het Rijksarchief België. Scrol daarvoor naar ‘Beschrijving van de series en archiefbestanddelen’ en ga naar ’20-40 Overlijdensakten van Belgische soldaten in Franse dienst, partim Scheldedepartement. 1793-1816’.
Daarnaast zijn er via FamilySearch enkele lijsten te vinden met namen van Nederlanders in Franse krijgsdienst betreffende gesneuvelden, gewonden, gevangenen, vermisten en vermeldingen van moed en goed gedrag tijdens diverse militaire ondernemingen.
Veldtocht in Noord-Holland 1799-1802
Veldtocht in Duitsland 1800-1801
Veldtocht in Duitsland en Zweeds-Pommeren 1804-1807
Het innemen van Stralsund en Demmitz 1809
Herinnemen Fort Bath 1809
Veldtochten in Spanje 1809-1810
Tekst: © Uit de oude Koektrommel