Cornelis en Rijkje in Amerika

 
Cornelis Hulstein wordt op 31 maart 1830 in Bennekom geboren als zoon van landbouwer Cornelis Hulstein en Geertrui Kobussen. Hij trouwt op 11 oktober 1856 met Rijkje van Roekel, de dochter van landbouwer Willem van Roekel en Hanna van Essen. Rijkje wordt op 4 januari 1833 eveneens in Bennekom geboren.

 

 

 

 
Hun eerste woning betrekken Cornelis en Rijkje op de Bennekomse Heide, waar ze jarenlang pachters zijn op een boerderij van Dhr. Vreede. Cornelis is, net als zijn vader, landbouwer en heeft daarnaast jagen als bezigheid. In de tien jaar na hun huwelijk zullen zij de ouders worden van vier kinderen: Willem Cornelis, Gerrit, Steven en Hanna.

Cornelis en Rijkje besluiten, net als zoveel tijdsgenoten, met hun vier kinderen naar Amerika te vertrekken op zoek naar een beter bestaan. In de negentiende eeuw vinden er namelijk twee belangrijke gebeurtenissen plaats, die een grote emigratiegolf naar Amerika op gang brengen. In de jaren dertig is er een scheuring binnen de Nederduits Gereformeerde Kerk. Daarnaast is er sprake van een economische crisis en meerdere mislukte (aardappel)oogsten. Nederlandse Afgescheidenen stichten onder leiding van de predikanten Albertus van Raalte en Hendrik Scholte in Amerika kolonies in Holland (Ottawa County) in de staat Michigan en in Pella (Marion County) in het zuiden van de staat Iowa. Dominee Scholte zoekt, nadat de meeste grond in Pella is vergeven, plaats voor een nieuwe nederzetting. Dit wordt uiteindelijk West Branch Township in Sioux County, Iowa.

Op 1 april 1871 wordt het gezin Hulstein uitgeschreven met bestemming ‘VSA’ in de registers van Gemeente Ede. Mogelijk zijn zij een jaar eerder al naar Amerika vertrokken. Het jaar 1870 wordt aangegeven op de diverse volkstellingen. Helaas staan zij niet vermeld in de Staat van Landverhuizers van de provincie Gelderland om vast te kunnen stellen in welk jaar exact zij de grote oversteek hebben gewaagd. Ook in de registers van de aankomsthaven Castle Garden is het gezin niet te traceren.

 

 

 
Het gezin komt terecht in Pella (Marion County) in de staat Iowa. Eerst betrekken ze een woning in de stad, maar ze besluiten enige tijd later om toch naar een boerderij in de omgeving van Pella te verhuizen. Daar wordt op 12 november 1878 dochter Cornelia geboren.

 

 
Alhoewel de familie het in Pella naar hun zin heeft wordt er besloten om hun heil elders te zoeken. De keus valt op Sioux County, in de nabijheid van North Sioux Center, waar de grond toch vruchtbaarder schijnt te zijn voor de gewassen. In mei 1878 vertrekt eerst Cornelis, samen met zijn vriend Jan Thomassen, met de wagen naar de nieuwe woonplaats om landbouwgrond te huren en overige zaken voor te bereiden. Die reis verloopt niet helemaal vlekkeloos. De paarden slaan op hol en de teugels, die om de handen van Cornelis gewonden zitten, zorgen ervoor dat Cornelis letsel aan de spieren van zijn hand en arm oploopt en, naar zeggen, een vinger verliest. Overigens blijkt Cornelis een ware brokkenpiloot als je de krant mag geloven. Of hij gaat zo onverschrokken te werk dat hij de gevolgen graag voor lief neemt. In ieder geval volgt een maand later de inmiddels 19-jarige zoon Willem Cornelis zijn vader met de huifkar naar Sioux County om te helpen. Na een lange reis met zeer smalle en slecht begaanbare wegen bereikt hij veilig zijn eindbestemming. Er breekt een periode van hard werken aan om van het huis op de prairie een thuis te maken.

 

 

 
In februari 1879 vertrekt uiteindelijk het hele gezin, waaraan Cornelis en Willem Cornelis zich weer hebben toegevoegd, uit Pella, om zich definitief in Sioux County te vestigen. Cornelis, Rijkje en hun twee dochters vertrekken per trein, terwijl Willem Cornelis, Gerrit en Steven met de huifkar gaan. Het zal een avontuurlijke reis vol moeilijkheden voor de knapen worden. Meest van tijd wordt er in de wagen overnacht en de enige keer dat ze besluiten een hotel op te zoeken, vliegt deze in brand. Gelukkig voor de jongens loopt dit met een sisser af en kunnen ze hun reis voortzetten.
Het gezin neemt voor de komende drie jaar hun intrek in een boerderij in West Branch Township, ongeveer vierhonderd meter ten westen van de First Reformed Church en een dikke twee kilometer ten westen van Sioux Center. Later werd deze plek Old Town genoemd. De plattelandsgemeente is nog volop in aanbouw en biedt nagenoeg geen voorzieningen. Pas in de periode dat het gezin Hulstein er komt wonen, wordt er een smederij en een winkel geopend en een kerk gebouwd.

 

 

 
Moeilijke tijden breken aan. In 1879, het eerste jaar van hun nieuwe avontuur, vernielen sprinkhanen de oogst en ook een fikse hagelbui doet geen goed aan het graan. Een goede reden voor veel mensen om verder te trekken naar andere delen van Amerika. Zo niet voor Cornelis en Rijkje. In 1880 breekt er een difterie-epidemie uit en de ziekte sluipt vele huizen binnen. Ook bij het gezin Hulstein; zij verliezen hierdoor op 13 september hun dochter Hanna op dertienjarige leeftijd.

 

 
De extreem koude en stormachtige winter van 1880-1881 volgt met heel veel sneeuw, die al vroeg in de herfst begint te vallen en het oogsten van onder meer mais ernstig belemmert. Het hooi, koren en stro moet bovendien noodgedwongen gebruikt worden als brandstof om te kunnen overleven. Na drie jaren van ontberingen vertrekt het gezin in 1882 naar een boerderij, op bijna tweeënhalve kilometer ten noorden van Sioux Center gelegen. Hier zullen ze blijven wonen tot zoon Steven in juni 1889 de boerderij overneemt. Cornelis en Rijkje verhuizen in eerste instantie naar een woning die in de stad is gebouwd. Na een jaar keren ze terug naar hun eerste huis in West Branch Township op zo’n vierhonderd meter ten noorden van Sioux Center gelegen. Bij de volkstelling van 1 juni 1900 komen ze voor in Welcome Township, waar ze het geluk hebben samen met hun kinderen en kleinkinderen op 11 november 1906 hun 50-jarig huwelijksfeest te kunnen vieren.

 

 

 
De laatste jaren van haar leven laat de gezondheid van Rijkje sterk te wensen over. Ze overlijdt in de nacht van dinsdag op woensdag 4 januari 1911 in Welcome Township aan bronchorrhoea, een overmatige productie van sputum, als gevolg van ‘la grippe‘, oftewel influenza. Rijkje wordt op de dag af 78 jaar oud. Na afscheid aan huis en een afscheidsdienst in de Central Reformed Church wordt zij op 9 januari 1911 op de begraafplaats Memory Gardens Sioux Center begraven.

 

 

 

 
Cornelis volgt zijn vrouw op 88-jarige leeftijd in de nacht van 15 september 1918 om half een, eveneens in Welcome Township. Na al enige tijd maagkanker te hebben, overlijdt hij uiteindelijk aan hypostatische pneumonie, een longontsteking in de achterste longvelden ten gevolge van een slechte ventilatie van die longdelen. Toch blijft hij tot het einde toe een sterke oude man en helder van geest. Na afscheid aan huis en een afscheidsdienst in de Second Reformed Church vindt hij op 18 september 1918 op dezelfde begraafplaats als Rijkje zijn laatste rustplaats.

 

 

 

 
 
Tekst: Uit de oude Koektrommel